Wie zich van het ego bedient, wordt snel weggezet als egocentrisch. Maar wat is de juiste betekenis van ego?
Het is makkelijk vast te stellen dat de slechte daden van de mens worden toegeschreven aan diens ego. ‘Het ego wil verdelen en scheiden’, concludeert Pema Chödrön, een boeddhistische non in de Tibetaanse traditie.
Het ego is er teveel aan. Het woordje ego wordt ogenblikkelijk opgesloten in de negatieve term egoïsme. Wie zich van het ego bedient, wordt snel weggezet als egocentrisch. En zo ontstaat de droom dat een volmaakte maatschappij vrij is van het ego.
Maar wat is de juiste betekenis van ego? Volgens de Oxford Dictionary is ons ‘ego’, ons ‘denkende zelf’. Het ego is de denkcapaciteit waarmee je naar jezelf kijkt; waarmee je zelfbewust bent.
Zou je dat niet kunnen lezen als een beschrijving van de mens? De mens is niet langer slechts dier, juist vanwege het evolutionaire verwerven van een denkgeest. De mens is mens van zodra die de capaciteit verwerft om zelfbewust te zijn. Moeten wij die capaciteit dan opnieuw van ons afschudden?
Zeker niet. De mens zou niet kunnen existeren zonder ego. De mens is een denkend wezen en dient zich ervan te bedienen. Daaruit volgt dat egoïsme het nefast gebruik is van ons ego; van onze denkcapaciteit. Een egocentrische mens denkt zichzelf in het middelpunt, ten nadele van de vrijheid van de omstanders. Maar, ook al wordt het ego volop misbruikt, toch is het op zichzelf een goede en zelfs een onvermijdelijke realiteit. Het ego is er dus niet teveel aan. Een te groot ego, dát is er teveel aan. Het ongecontroleerde denken is wat problematisch is.
In extremis kan de mens zich zelfs opsluiten in zijn of haar hoofd. Door het volledig afblokken van ongewenste gevoelens komt het intellect los te staan van onze diepste wezenlijkheid of volheid. Dat noemen wij neurose.
Neurotisch intellect schept een eigen orde over de werkelijkheid heen en is geneigd tot indoctrinatie, hersenspoeling en exploitatie. Als dit het is wat wij bedoelden met ‘ego’, dan moet het ego verdwijnen. Maar laat het duidelijk zijn dat het ego - ons denkende zelf - het geschenk is dat ons tot mens maakt. We dienen ons er enkel goed van te bedienen.
Makkelijker gezegd dan gedaan!
Comments