De donkere mantel

Zelfs de ruigsten onder ons verbergen onder hun mantel een zacht hart. De ruige wereld verplicht er ons toe. Wat te doen met onze schaduw?

Wij hebben een goede ziel. Ja, zelfs de ruigsten onder ons verbergen onder hun donkere mantel een zachtmoedig hart. Het is de ruige wereld waarin we op den duur ontwaken die ons de goedheid doet wegsteken. We verbergen onze oorspronkelijke onschuld in de hoop dat we ze zo kunnen bewaren voor een later moment.

Die ziel - dat is ons goed georiënteerd instinct dat we wonderlijk genoeg met ons meedragen - weet perfect wat het Leven (met hoofdletter!) van ons verwacht. Het moet ons niet worden aangeleerd om elkaar ter hulp te snellen. Elk kind zal zonder enige schroom met elk ander kind spelen en dansen alsof niemand toekijkt.

Zo jammer dat dit niet blijft duren. En omdat niet iedereen op hetzelfde moment de onschuld achterlaat, zal elk kind op een zeker moment tegenover een groep kinderen staan die pretenderen dat ze die zwakke onschuld niet meer hoeven.

Dat is het moment waarop je voor het eerst aanvoelt dat er een prijskaartje hangt aan je eigen onschuld. Als je deze wilt behouden, zal je opvallen. Je naam zal worden genoemd en worden ondergebracht bij de zwakkelingen. Voor je 't goed beseft, word je gepest.

Er lijkt maar een oplossing en dat is op jouw beurt van kamp te veranderen. Je moet doen wat je verschrikkelijk vindt: je onschuld diep van binnen verbergen. Je gaat op zoek naar een donkere mantel. Zal je dat zachtmoedige hart ooit nog terug bovenhalen?

Bloed, zweet en tranen

Herken je die fasen in het leven? Eerst de onschuld; dan de ontdekking van de boosheid in de wereld; en uiteindelijk je eigen moment van capituleren.

De droom is voorbij. Je bent aanbeland in de zogenaamde echte wereld. Je meet jezelf een houding aan om geforceerd mee te draaien in de wereld van bloed, zweet en tranen. Andere vrienden. Agressie door de luidsprekers. Een stekelig voorkomen. Stoere patronen op de huid. Nonchalante rook uit je mondhoeken. De nacht wint het van de dag. Façade. Bolster-gedrag. Met vanbinnen die blanke pit.

Het is duidelijk dat sommigen deze verharding al snel volledig omhelzen. Na enkele jaren blinken ze uit in zelfverzekerdheid en oogsten al snel het nodige succes in de wereld van bezit, verleiding en macht.

Maar wat met de anderen? Wat met jou? Je hebt altijd gevoeld dat je een rol speelde. Je voelde het gewicht van de donkere mantel. Jouw succes bleef uit, of je kon het niet naar waarde schatten zoals de anderen dat lijken te doen.

Vluchtwegen

Er zijn een aantal vluchtwegen. Sommigen gaan op zoek naar een zachte partner; eentje die steun biedt of die je troosten kan na de werkdag. Genezen doet het niet, maar de pleister doet wel deugd.

Anderen kiezen - meestal tot hun eigen verbazing - voor religie. Ze gaan voor de goddelijke uitvergroting van de koestering die ze zo ontberen. Want als de liefde is verdwenen, dan bevindt ze zich misschien in de hemel. Ze aanvaarden daarbij zelfs de opgelegde morele code die daarmee gepaard gaat. Het braaf herinrichten van het leven brengt even rust en het tempert potentiële ontsporing.

Sommigen houden afstand van de traditionele vormen van religie maar graaien liever in de mand van de veelkleurige new-age. De oplossing die daar wordt aangeboden is die van de verdoving van het denken of het ego. Zo verneem je bijvoorbeeld bij de veel beluisterde Eckhart Tolle dat we ‘de hypnose van de vloek van denken moeten opgeven’. De drug die hier wordt aangereikt is geen substantie maar het lamleggen van de zoektocht om jezelf echt te begrijpen.

Anderen ontwijken de malaise via monofocus: extreme sportbeoefening of het nastreven van een ideaal waarmee ze misschien niet zichzelf maar dan toch de wereld zullen redden.

Onze schaduw

Uiteindelijk is vluchten niet de oplossing, want het gewicht van de donkere mantel die je ondanks al je pogingen weer aantrekt, is niet verdwenen.

Zou het mogelijk zijn om de donkerte te trotseren, zonder angst, in de hoop dat de confrontatie plots de ontmaskering is van dit kwade?

De gekende psycholoog Carl Jung dacht hier diep over na en concludeert dat ‘wanneer we erin zullen slagen om de eigen schaduw aan te kijken en te verdragen, dan zal tenminste een klein gedeelte van het probleem (van de menselijke worsteling) van de baan zijn’.

Zou het kunnen dat er geen kwade bron in ons binnenste stroomt? En dat ons gedrag in feite een immens gebrek aan behendigheid is? Valt onze schaduw te traceren, gewoon omdat de zon schijnt over ons onverklaarde bestaan?

Onze schaduw is namelijk compensatiegedrag en een gevolg van de doorgroei van onze mensensoort. Ons verworven geestesvermogen of ons bewustzijn stuwde ons de wijde wereld in met als doel de planeet te verkennen en vooral onszelf te begrijpen. Dat is een opdracht die onmogelijk te volbrengen is zonder ontzetting, tegenspoed en zelfs wanhoop. Maar deze historische zoektocht is evenzeer onmogelijk zonder heldhaftigheid. Laat dat even binnenkomen.

Zelfvergeving

De echte weg vooruit is die van de zelfvergeving. Het kwade in je leven is immers je reactie op het niet begrijpen van jezelf en je reactie op de kritieke toestand van de wereld. Ontspan je maar, want ‘God is niet kwaad op ons’. Het universum is niet vijandig. De mensen zijn niet duivels. Je denken moet niet worden uitgeschakeld. Het kind dat jou destijds heeft gepest, was evenzeer van de kaart toen het zelfbewust werd en onbehendig koos voor een destructieve uitweg.

Vergeef jezelf. Of beter: begrijp jezelf en laat de ontzetting achter. Benut je heldhaftigheid - deze keer niet om te overleven, maar nu om iets op te bouwen. Leg de donkere mantel af en haal je zachtmoedige hart weer boven. Vergeef vervolgens de mensen om je heen en help ze mee in het proces om zichzelf te begrijpen. Plaats ze mee op de weg naar de zon. Het licht van de zon, de ware verklaring voor de contouren van onze schaduw.