We voelen allemaal de ontzetting, maar we kunnen ze niet vastnemen. Wat is het? En hoe komen we ervan af?
Elke mens heeft een schaduw. Dat valt niet te ontkennen. We zitten verveeld met een duistere plek waarin we onaangename zaken aantreffen die we graag buiten het confronterende daglicht houden. Dit klinkt erg negatief in de oren, maar er is goed nieuws.
De schaduw zit niet in jou. Alsof de mens zou bestaan uit een witte en een zwarte component, waar die zwarte een soort etterende bron van kwaadaardigheid zou zijn. Een schaduw werp je af en valt op de grond. Je tekent die af met je gehele persoon, mits de juiste lichtinval.
Het is van belang in te zien dat onze schaduw niet betekent dat we slecht zijn. Wel duidt de schaduw op ons slecht gedrag, maar dat slecht gedrag heeft een 'goede' reden.
Ontzetting
Om die schaduwplek te betreden, bedien ik me graag van het woord ‘ontzetting’ omdat dit een niet-beschuldigende term is. Ontzetting is een gevoel; een lastig gevoel. Het is geen handeling, maar een gebeuren, een toestand waarin je je bevindt. Jammer genoeg zal dit gevoel ons prikkelen en ons tot handelen brengen.
Ontzet zijn, is diep onder de indruk zijn; bezwaard zijn of van de kaart zijn. Ontzetting wordt boosheid doordat wij dat vervelende gevoel afwijzen en zelfs veroordelen. Mogelijk beschuldigen we onszelf. De eigenliefde vermindert, en de ontzetting neemt toe.
Bij aanhoudende ontzetting is het onvermijdelijk dat we ons anders gaan gedragen. We stappen voorbij de onschuld van weleer en gaan ons ontwricht gedragen.
Wie ontzet is, doet dingen waarvan die zelf een afkeer heeft. Jazeker, dit is kwaad gedrag, maar hier is geen sprake van kwaad opzet. Dat onderscheid is van groot belang, want wie zichzelf onterecht veroordeelt, die zinkt alleen maar dieper weg in zijn of haar schaduw.
Dit is kwaad gedrag, maar er is geen sprake van kwaad opzet.
Ontzetting overkomt ons, en vermits we niet kunnen verklaren waar die vandaan komt, blijven we ermee zitten. Meer nog: zonder goed nieuws of zonder hoopvol perspectief neemt ontzetting alleen maar toe.
Psychose
De schaduw die we afwerpen heeft impact op ons ganse wezen, op onze psyche of ziel. En zo verzamelt de mens zichzelf een berg vol psychose of zielsbenauwing. Vandaar ons psychotisch gedrag.
De wetenschap kon de menselijke ontzetting niet verklaren. De psychologie ging zich bijgevolg richten op de vrucht ervan, namelijk ongewenst gedrag. Vandaar gedragstherapie.
Monotheïstische religie heeft van oudsher ontzet gedrag gekoppeld aan een breuk met de godheid. Wie ongehoorzaam de eigen weg wil gaan, wordt abrupt de wereld ingeduwd en zal daardoor in het zweet des aanschijns de verdiende ontzetting opstapelen.
New-age heeft er werk van gemaakt om de schaduwzijde te ontkennen. Er is geen schaduw, er is enkel de illusie ervan.
Boeddhisme onderkent wel de ontzetting en koppelt dit lijden aan de futiele begeerte van de mens. Onthechting is hier de weg die wordt voorgesteld. Maar het gaat nog verder. Er wordt gesteld dat ook jij een illusie bent. ‘Probeer daarom te verdwijnen; weg van denken en weg van zijn.’ Je verdwijnt in het niets.
De huidige maatschappij stelt voor om met elkaar af te spreken en vervolgens in normen vast te leggen dat wij ons minder ontzet gaan gedragen. 'Laten we over de ontzetting heen stappen en ons helemaal geven aan een groot ideaal zoals het redden van de planeet'.
Perspectief
Ontzetting wordt hierboven of afgestraft, of ontkend, of ontweken of gezien als een marsorder om te verdwijnen. Mij lijkt het beter dat we de oorzaak ervan vinden en deze verklaren. Want psychose wordt pas geheeld met begrijpen.
Ja. Onze ontzetting - gevolg van de menselijke conditie - is verklaarbaar. En wanneer die ontzetting eindelijk verklaard wordt, objectief wetenschappelijk dus, en niet enkel met mythologische verhalen, dan kan ons slecht gedrag ophouden. Want onder de ontzette mens zit een onschuldig goed georiënteerd schepsel. Daar zit jij!
De schaduw die we afwerpen betekent niet dat we slecht zijn. De schaduw is ons duister gedrag dat voortkomt uit het onszelf-niet-begrijpen. Zolang we de ontzetting niet kunnen verklaren, kunnen we ons niet herpakken. Zolang we de schaduw niet durven trotseren, kan de zon niet doorbreken. Wanneer we onszelf begrijpen, zullen we snappen dat we onszelf niet moeten veroordelen, maar juist aanmoedigen om de ontzetting op te sporen, aan te duiden en achter te laten. Dat zal het verschil maken.
Het goede nieuws? De filosofische biologie kan nu de menselijke conditie verklaren. Dat wil betekenen dat de oplossing nu voorhanden is. Dat is werkelijk goed nieuws!
LEXICON
Schaduw = slecht gedrag (dat het licht niet verdraagt)
Schaduw = menselijke conditie
Schaduw = onbegrijpelijke situatie
Schaduw = duister om je heen
Schaduw = niet-begrijpen
Ontzetting = trigger slecht gedrag Ontzetting = gevolg menselijke conditie Ontzetting = van de kaart zijn, boosheid (ontzet/upset) Ontzetting = duister gevoel, bezwaardheid Ontzetting = onbegrepen zelfveroordeling
Heb je tekst tot drie maal toe gelezen ... Ik blijf een beetje met de vraag zitten: als slechtheid enkel een capaciteit is... hoe kan het dan dat een mens kan kiezen om die capaciteit ten volle, of deels, te benutten? Is de reden enkel een 'niet begrijpen' ? Ik vraag het me af. Wat denk je Rob ? Hartelijk, kris