Het is verhelderend te beseffen dat voorafgegaan aan ons geslacht Homo er bij onze voorouders reeds twee miljoen jaar sprake was van een genetisch en instinctief bestaan. Je kan dit een zielsgedreven bestaan noemen.
Die instinctieve ziel die als een automatische piloot ons volledige levenspad kon uittekenen, was evenwel niet in staat om over al wat gaande was na te denken. Een zielswezen wordt immers bij de hand genomen door de natuur en stelt verder geen vragen.
Zo'n twee miljoen jaar later, bij het wonderlijke ontluiken van bewustzijn, kwam naast de oeroude instinctieve ziel een tweede capaciteit te staan, namelijk: denkvermogen. Naast de ziel ontwikkelde zich de denkgeest.
Toen duidelijk werd dat met dit denkvermogen kon worden afgeweken van het pad van het instinct en dat je zodoende die vaste hand kon lossen, was het onvermijdelijk dat een innerlijke strijd haar intrede deed in het geslacht Homo.
Stel je het conflict voor. Het instinct teert op voorspelbaarheid, maar de denkgeest lonkt naar de onbetreden paden. De denkgeest wil ontdekken en inzicht verwerven, maar dat is niet wat de ziel wil.
De denkgeest wil ontdekken en inzicht verwerven, maar dat is niet wat de ziel wil.
Deze nieuwe zoektocht moet een ware bedreiging zijn geweest voor onze zielsgedreven soort. Het is alsof je het paradijs verlaat en vervolgens met bloed, zweet en tranen de wereld intrekt op zoek naar verklaring voor goed en kwaad. Maar, de nieuwsgierigheid was gewekt en de afmattende zoektocht naar de zin van het leven werd aangevat.
Om voortgang te maken op dit pad moest, vreemd genoeg, een innerlijke strijd worden aangebonden met onze instinctieve ziel die van geen verandering wou weten. Hierin ligt de oorsprong van de menselijke dualiteit en de intense spanning die wij 'de menselijke conditie' noemen.
Misschien begint zo te dagen dat historisch gezien, elke verkenner, elke reiziger, elke filosoof, elke onderzoeker en waaghals de afkeuring moest ondergaan van de meer zielsgedreven thuisblijvers die de strijd tot het vergaren van kennis nog het liefst zouden staken. Bovendien klinkt ook binnenin ons nog steeds een veroordelend stemmetje dat ons verwijt dat de ondernemende mens een bedreiging vormt voor het eenvoudige en beheersbare leven waar geen lastige vragen worden gesteld.
Wie al deze uitwendige beschuldiging en inwendige veroordeling optelt, begint te begrijpen dat de rebels-zoekende mens onderweg heel veel ontzetting en zelfbeschuldiging heeft opgestapeld. Nochtans zijn het net die mensen die heldhaftig het evolutionaire geschenk van het menselijk intellect durfden aanwenden in een niet-aflatende poging om de mens en diens omgeving te verkennen en te verklaren.
Comments