Tot op vandaag draagt elke mens een schuldgevoel met zich mee. Allen erven we het gewicht van ontzetting. Erfzonde?
Toen onze planeet tot leven kwam, kon dat leven door niets worden afgeremd. De genetische stroom bleef maar doorzetten en wel zo krachtig dat wij die vandaag - door een hedendaagse bril - als agressief en wild zouden beoordelen.
Het is dan ook bijna niet te geloven dat dit onstuimige leven dat voor niets uit de weg gaat, toch tot rust kon komen. Lang geleden is het onze verre voorouders gelukt om een staat van vredevol samenleven te bereiken. Een soort paradijselijke toestand zonder angst; zonder de natuurlijke neiging tot vlucht of gevecht.
Dat moeten uitzonderlijke omstandigheden zijn geweest, maar ze verklaren wel waarom onze soort werkelijk een moraliteit heeft kunnen ontwikkelen, lang voordat er sprake was van een ontwikkeld intellect en dus heel lang voor het uitrollen van sociale afspraken of wetten.
Verloren paradijs
Jawel, we hebben echte vrede gekend en wel voor een bijzonder lange tijd. We hoeven enkel naar de mensengeschiedenis te kijken - zet gewoon het journaal op - om vast te stellen dat we dat paradijs hebben verloren. Wat een zonde!
De grote filosoof Plato had intuïtief weet van dit vredevol tijdperk en schreef over ‘onze staat van onschuld, voordat we enige ervaring hadden met het kwaad dat nog moest komen, toen we werden toegelaten tot de aanblik van onschuldige en eenvoudige verschijningen, kalm en gelukkig, die we aanschouwden schijnend in puur licht, puur onszelf, en nog niet verankerd in dat levende graf dat we ronddragen, nu we gevangen zitten’. Plato wist zowel van de verloren vrede als van de wortel van de menselijke depressie!
Zo beschrijft Plato het ‘gezegende en spontane leven in het verleden van onze soort... waar geen sprake was van geweld, of het elkaar verslinden, of van oorlog of ruzie... [we] waren naakt, meestal in de open lucht... en hadden geen bedden, maar lagen op zachte banken van gras’.
Ook de religieuze profeet Mozes ging ervan uit dat de mens voortkomt uit een onschuldig bestaan in een paradijselijke omgeving. Maar dit alles keerde wanneer we ‘aten van de boom van kennis’. Wanneer we intellect ontwikkelden. Ook in dit narratief kantelt de mens in een staat van labeur en strijd.
Hoe dit alles is geschied was voor deze denkers totaal onduidelijk, maar dat we ooit vrede hebben gekend, dat was helder vanuit een diepe intuïtie; een mystiek aanvoelen en een eerlijk instinctief her-inneren. Even diep weggestoken zit evenzeer dat existentiële gevoel van wanhoop en schuld dat we erin geslaagd zijn dit paradijs te verliezen. Wat een zonde!
Erfzonde
De beladen bijbelse term ‘erfzonde’ is in feite een verwijzing naar dat allereerste moment waarop onze soort het originele doel kwijtspeelde, namelijk, leven in vrede in een omgeving waar de nood was verdwenen om te vechten, ons te verbergen of te vluchten. ‘Wat hebben we gedaan?!’
Tot op vandaag draagt elke mens dat schuldgevoel, dat gemis, met zich mee. Allen erven we het gewicht van de zonde, van innerlijke ontzetting. Of positief uitgedrukt: enkel de mens verlangt ten diepste naar een paradijselijke samenleving. Dit verlangen is de andere dieren vreemd. Zij willen gewoon overleven.
Maar, let op. Erfzonde - het gewicht van de innerlijke ontzetting - kan ons niet worden aangerekend. Ons treft geen schuld omdat het verliezen van de vrede onvermijdelijk was.
Drie stappen
Het eerste doel van het Leven was het ongeremd genetisch voortzetten van het leven. Het volgende doel was dat de genen van minstens één soort zich zouden vermenigvuldigen zonder strijd; zonder vertoon van angst of kwaadheid. Van zodra dit werd bereikt, kwam een derde doel in zicht: het bewuste deelnemen van die soort aan het evolutionaire proces.
Nu dienen wij goed te beseffen dat wij slechts aan het prille begin staan om dit derde doel te bereiken, en dat wij nog gebukt gaan onder het verlies van de primitieve vrede van het tweede evolutionaire doel. Dit verlies is echter nodig om kennis te maken met het derde doel: de grootse kracht van onze nieuwe capaciteit, namelijk: ons vrij denkvermogen. Hoe stuntelig deden we dat! Maar ook, hoe vernuftig! Beide zijn waar. We maken kennis met goed én kwaad...
Wanneer er sprake is van de zogenaamde oerzonde - original sin in het Engels - dan gaat dit over het missen van een voorbijgestreefd doel, namelijk, het onbewust doorgeven van de genen. Onze mensensoort is daar al lang aan voorbij en is al zo'n twee miljoen jaar aan de slag om het derde doel te raken.
Ongevraagd zijn we op weg gezet om het paradijs van de onwetendheid te verlaten en via traag en tergend experiment te komen tot een bewuste deelname aan het leven. We moeten ‘door de hel om de hemel te vinden’.
We staan aan het begin van de derde golf van evolutie, maar ook aan het einde van de religieuze interpretatie dat we mislukt zijn, en aldus Gods woede hebben gewekt. De tijd is aangebroken om samen in te zien dat God zelf de boom van de kennis heeft geplant en ons betrekt in de evolutie van onze soort en de planeet.
Ons treft geen schuld. Laat ons vanaf heden zonder ontzetting en zonder existentiële depressie deelnemen aan het meesterlijke proces van de evolutie. Werk eerlijk mee!
De mens mag zich gezegend weten, en zich ook zo gedragen. Houd moed, medemens! Wij zijn de helden van de exodus, de doortocht naar het nieuwe, bewuste paradijs.
Comentarios